Horlama

Uyku sırasında ağız ve yutak bölgesinde, yumuşak damak, küçük dil, bademcikler ve boğaz yan duvarındaki perdeler gevşer ve hava kanalını gevşeme ile birlikte daraltır. Soluk alıp verme esnasında daralan hava kanalından geçen hava akımı buradaki dokuları titreştirir. Titreşimin etkisiyle bu dokunun çıkarttığı ses horlama olarak tanımlanır. Burada ortaya çıkan horlamanın şiddeti solunum kanalının ne kadar dar olmasıyla ilgilidir.

 

Yetişkinlerin yaklaşık %45'i ara sıra, %25'i ise devamlı olarak horlar. Otuz yaş altındaki erkeklerde horlama oranı % 10 iken 60 yaşın üzerindeki erkeklerde oran %60’a kadar çıkmaktadır. Çocuklarda ise horlama oranı yaklaşık %12 civarındadır. Erkekler kadınlardan daha çok horlar. Bunun nedeni Erkeklerin boyun bölgesi kadınlara oranla daha yağlı ve kalındır. Boyun bölgesi ne kadar kalın ve yağlı olursa hava kanalı o kadar daralır. Daraldıkça da daha fazla horlar.  İnsanlarda kilo arttıkça horlama bu nedenle daha da artar. Yani kilo ile birlikte boyun kalınlığı artar, hava yolu daralır ve daha fazla horlama görülür. Ancak menopoz döneminden sonra kadınlarda da yaşanan hormonal değişiklilere bağlı olarak horlama şiddeti artar. 
 

Horlamaya neden olabilen birçok faktör vardır. Bunlar arasında en önemlileri üst hava yolunda olan ve hava yolunun daraltan problemlerdir. Bunun yanı sıra yukarıda da söylediğim gibi kilo ve yaş horlama da önemlidir. Özellikle erkek cinsiyette yaşla beraber alınan kilolar horlamanın her yıl daha da artmasına neden olur.  Alkol ve ilaç kullanımına bağlı olarak da horlama görülebilir. Alkol ve bazı sakinleştirici ilaçların kullanımıyla uyku esnasında özellikle boğaz çevresinde bulunan kaslarda aşırı gevşeme oluşur ve tonuslarını kaybederler. Kasların gevşemesi ile birlikte dil geriye kayar, damak ve küçük dil sarkar. Sonuçta hava yolu daha da daralır. Özellikle sırt üstü yatıldığında artan horlama daha da belirgin hale gelir. 
 

Basit horlama normalde sağlık problemlerinden çok sosyal problemlere neden olur. Birlikte yaşadığı kişilerin uykusunun bölünmesine ve onların uyku kalitesinin bozulmasına neden olur. Horlama yüzünden yeterince oksijen alamayan ve bu nedenle uykuda dinlenemeyen kişi sabahları yorgun, hâlsiz ve uykusuz olarak uyanır. Horladığının farkında olmadığı için kişi bu durumdan şüphelenmez. Ancak beraber yaşadığı kişilerin horlama sesinden rahatsız olması durumunda horladığını öğrenir. Bunun yanında horlama bazen de ciddi bir takım hastalıkların bir belirtisi olabilir. Bunlardan en önemlisi ‘Tıkayıcı Uyku Apnesi’ hastalığıdır. 
 

Uyku sırasında solunumun kesilmesine neden olmayan bu tip horlamalar, uyku pozisyonunun değiştirilmesi, daha yüksek yastıkta uyunması, fazla kiloların verilmesi, hafif yiyecekler tüketilmesi, alkol ve sigara kullanımının bırakılması ve burun bandı kullanılması gibi çözümler de önlenebilir. Horlama nasıl geçer sorusuna verilebilecek en basit yanıt budur. Ancak tüm bunlara rağmen horlama şiddeti azalmıyorsa kişi kulak burun boğaz uzmanına başvurmalıdır. Hekim tarafından yapılan muayene ve ek tetkikler sonucunda horlamaya neden olan etkenler saptanır ve uygun tedavi düzenlenir. Bazı durumlarda multidisipliner bir yaklaşım ile ağız içi alet kullanımı önerilebilir. Ağız içi alet, diş hekimleri tarafından kişiye özel olarak yapılan, uyku öncesi ağza takılarak, dilin arkaya doğru hareket etmesini engelleyen ve ağız içi boşluğun artırılmasını sağlayan bir tür protezdir. Bir diğer tedavi yöntemi de cerrahi operasyondur. Ancak basit horlamaya bağlı olarak operasyon yapılmadan önce kişinin uyku laboratuvarında yatırılması ve uykusunun incelenmesi gerekir. Bazı durumlarda horlama, rahatsızlık olarak değil, bir belirti olarak da ortaya çıkabilir. Tıkayıcı uyku apne sendromu olarak adlandırılan bu rahatsızlık dünya çapında %3 oranında görülse de 50 yaşın üzerindeki kilolu erkeklerde bu oran %50'ye kadar yükselir. Uyku apnesi tedavi edilmediğinde kalp ve beyin damarları etkilenir. Cinsel isteksizlik, migren, yüksek tansiyon gibi rahatsızlıkların yanı sıra kalp krizine de yol açabilir.
 

Uyku apnesinin tedavi edilmediği takdirde kalp krizinden unutkanlığa kadar pek çok ciddi hastalığı tetiklediğini 
 

Uyku apnesi, uyku sırasında hava yolunda gelişen daralmaya ve gevşekliğe bağlı uykuda onlarca veya yüzlerce kez nefesin durmasıyla karakterize hayatı tehdit eden bir hastalık. 

 

Tüm yaş gruplarında görülmekle birlikte erkeklerde 40 yaş sonrası, kadınlarda ise menopoz sonrası sık görülür. Obezite, kalın boyun çevresi, sigara ve alkol tüketimi, genetik bazı, hipotiroidi, ilaçlar (kas gevşeticiler, uyku ilaçları..) uyku apnesi gelişiminde risk faktörüdür. Anatomik olarak küçük ve geride çene yapısı veya yüz kemiklerinde basıklaşma, iri bademcikleri ve küçük dili olanlar, dili büyük olanlarda daha sık görülür.
 

Horlama tipik olarak düzensizdir. Apne bittikten sonra tekrar nefes alınmasıyla birlikte horlama devam eder. Şiddeti değişkendir. Hatta yan odalardan, alt ve üst kattan duyulacak şiddette olabilir. Uykudan boğulma hissi ile uyanma daha az sıklıkta görülür ancak hastayı hekime getiren semptomların başında gelir. Sıklıkla sabah ağız kuruluğu ile uyanma, gece idrara sık kalkma, reflü, gece göğüs ağrısı, kalpte çarpıntı hissi ile uyanma görülebilir. Esas tanı uyku testi ile konabilir.
 

Uyku apnesi tedavisiz kaldığında hayatı tehdit etmektedir. Uykuda sık tekrarlayan oksijen düşüş ve yükselişleri kalp ritminin bozulmasına, hipertansiyon, kalp krizi, felç, depresyon, unutkanlık, dikkat eksikliği, insülin direnci, Tip 2 diyabet gelişme riskini artırır. Uyku apnesi tüm sistemleri etkiler. Düşük göz kapağı, göz içi basıncında artış, göz dibinde ödem, işitme azlığı, diş eti iltihabı, reflü, karaciğer yağlanması, pulmoner hipertansiyon, atar ve toplardamarlarda pıhtılaşmaya eğilim, cinsel istekte azalma, iktidarsızlık ve sperm kalitesinde bozulmaya neden olur. Son yıllarda uyku apnesinin kanser gelişiminde de rol oynadığı gösterilmiş, akciğer ve kolon kanseri ile ilişkili bulunmuştur.
 

– Haftada 3 geceden fazla horluyor musunuz? Evet 2 puan, Hayır 0 puan

– Horlamanız yan odadan duyulacak kadar çok gürültülü mü? Evet 2 puan, Hayır 0 puan

– Uykuda nefesiniz durduğu söylendi mi? Hayır 0 puan, Ara sıra 3 puan, Sıklıkla 5 puan

– Boyun çevreniz kaç cm? Erkek 43 cm'den ince 0 puan, 43 cm'den kalın 5 puan, Kadında 40 cm'den ince 0 puan, 40 cm'den kalın 5 puan

– Yüksek tansiyon tedavisi aldınız mı? Evet 2 puan, Hayır 0 puan

– Meşgul olmadığınızda sıklıkla uyuyakalır mısınız? Evet 2 puan, Hayır 0 puan

– Araba kullanırken veya trafik ışığında beklerken ara sıra uyukladığınız oldu mu? Evet 2 puan, Hayır 0 puan
 

SONUÇ: 9 puan ve üzeri: Yüksek olasılıkla apneniz olabilir. Uyku çalışmasının gerekliliği açısından bir doktora başvurun. 6-8 puan: Belirsiz. Hekim tarafından klinik olarak değerlendirilmeli. 5 puan ve altı: Düşük olasılık.